O budowie spalarni odpadów w Polsce

Przypominam swoje felietony poświęcone moim zmaganiom z pomysłem budowy spalarni odpadów komunalnych w Mielcu. W części są aktualne, bo spalarnia odpadów komunalnych i spalarnia odpadów przemysłowych, z jaką mamy do czynienia w KRONOSPAN, mają z sobą wiele wspólnego. Felietony były publikowane na blogu felieton.blog.onet.pl który jest likwidowany przez onet.

Upadło już 9 z 12 projektów spalarni w Polsce. Upadnie i projekt mielecki.

1 lutego 2012 andrzej talarek

tekst przekopiowany ze strony Marcina Szymańskiego

Marcin Szymański jest inicjatorem powstania i założycielem Ogólnopolskiej Koalicji „S.E.R.I.O.”.

Ta organizacja skupia członków Komitetów Społecznych i Stowarzyszeń z kilkunastu już polskich miast, zajmujących się kwestią gospodarki odpadami w kontekście planów budowy sieci spalarni odpadów komunalnych. Zachęcamy do zainteresowania się doniesieniami medialnymi dotyczącymi tej problematyki. Od kilku miesięcy media donoszą o wydarzeniach będących skutkiem fatalnie przygotowanego projektu budowy spalarni w Polsce. Kiedy Marcin wraz z Przyjaciółmi z S.E.R.I.O. sygnalizował zagrożenia i projektował ich skutki, uznano go za oszołoma i ekoterrorystę…

Jedną z najważniejszych kwestii w tym zakresie jest sposób prowadzenia konsultacji społecznych wokół inwestycji uciążliwych środowiskowo i społecznie. Rażące naruszenia norm europejskich w tej dziedzinie będzie powodem upadku projektu budowy sieci spalarni w Polsce.

Komitet Mieszkańców krakowskich Dzielnic XII i XIII „Złota Enklawa” był pierwszym w Polsce i zwycięskim komitetem walczącym z planami ulokowania spalarni odpadów w tym rejonie. Marcin Szymański jest uważany za przywódcę „Złotej Enklawy”, choć sam temu zaprzecza.

Podstawowym punktem programu działań Marcina Szymańskiego jest wdrożenie w Krakowie i w Polsce wzorcowego modelu konsultacji społecznych. Zrealizowanie tego celu ma chronić mieszkańców wszystkich krakowskich osiedli przed inwestycjami przeprowadzanymi „ponad ich głowami”.

Zamieszczona poniżej Deklaracja Założycielska Koalicji S.E.R.I.O. stanowi kwintesencję programu działającej grupy. Rozwiązanie skrótu „S.E.R.I.O.” to również konsekwentnie podstawa programu Marcina Szymańskiego jako kandydata w wyborach. Nie przypadkiem skrót otwiera „Solidaryzm Społeczny”.

DEKLARACJA ZAŁOŻYCIELSKA SERIO:

 Zebrani w dniu dzisiejszym na Zamku w krakowskich Przegorzałach przedstawiciele środowisk obywatelskich (Komitetów Protestacyjnych, Stowarzyszeń, organizacji ekologicznych i branżowych), osiągnęli porozumienie w kwestii prowadzenia niektórych działań zmierzających do zrealizowania wspólnego celu. Cel ten został określony jako: skuteczne doprowadzenie do przestrzegania przez władze centralne i samorządowe prawa polskiego i wspólnotowego oraz wypełniania wszystkich wynikających stąd procedur, a także dostosowanie ustawodawstwa polskiego do wymagań płynących z unijnych dyrektyw w kwestii dotyczących przyszłych zmian w gospodarce odpadami w Polsce. Mamy głębokie przekonanie, że zrealizowanie powyższego celu skutkować będzie wykorzystaniem wydajnych energetycznie i oszczędnych technologii, które w krótkim czasie zastąpią składowiska odpadów  (cel wyznaczony Polsce przez Unię Europejską).

W okresie ostatnich kilkudziesięciu miesięcy nasze środowiska obserwują agresywne i często pozaprawne działania lobby spalarniowego przy współudziale władz lokalnych kilku polskich miast. Wnioski płynące z obserwacji napawają obawą, że czekająca w niedalekiej przyszłości Polaków „rewolucja odpadowa” zrealizowana ma być w sposób zagrażający finansom publicznym i środowisku naturalnemu na obszarach gęsto zaludnionych, oraz spowoduje wykluczenia społeczne.

 Kilkanaście tysięcy zebranych podpisów osób, które poczuły się zagrożone sposobem wdrażania planów inwestycyjnych w tej dziedzinie pokazują, że metoda termicznej utylizacji odpadów komunalnych w pobliżu siedlisk ludzkich została wybrana przez władze samorządowe kilku miast w sposób niezgodny z prawem, bo arbitralny. Niestety, liczne i głośne protesty obywateli nie spowodowały powrotu inwestorów na ścieżkę zgodną z prawem. Zasada BAT (Best Available Technology) w połączeniu z europejską hierarchią postępowania z odpadami nakazują inwestorowi jawne porównanie wszystkich znanych i dostępnych wariantów, dokonanie ich oceny w oparciu o jawne kryteria i dokonanie wyboru tego, który jest najkorzystniejszy. Wybór powinien być zaakceptowany społecznie – nie może wzbudzać niepokojów społecznych.

Tymczasem działania władz Krakowa, Białegostoku, Bydgoszczy, Warszawy, Szczecina czy Gdańska wyraźnie zmierzają do łatwego (na pierwszy rzut oka) skwitowania własnych wieloletnich zaniedbań i wprowadzenie rozwiązania opartego na technologii generującej olbrzymie straty finansowe i energetyczne. Dodatkowo, planowany sposób sfinansowania planowanych inwestycji (w dużej części ze źródeł europejskich) spowoduje w obliczu ukrywania przez inwestorów procederu łamania i naginania przepisów prawa oraz dyrektyw, konieczność zwrotu co najmniej części przyznanej puli dofinansowania a także zapłacenia wysokich kar.

Szczególną naszą troską w tym zakresie jest wypełnienie przez władze publiczne kryteriów z Altmark. Niezgodności w tym zakresie sprowadzą w ciągu kilku lat na państwo polskie olbrzymie obciążenia finansowe.

Może się to stać w sytuacji, gdzie w zasięgu ręki są inne, sprawdzone metody. Z doświadczeń krajów je stosujących wynika, że są one znacznie łatwiej akceptowalne społecznie, tańsze zarówno na etapie inwestycji jak i eksploatacji, sprawniejsze energetycznie, zgodne z prawem wspólnotowym i podlegające współfinansowaniu przez UE.

Uczestnicy spotkania wyraźnie zastrzegają, że nie są przeciwnikami spalarni jako takich. Nasze zastrzeżenia dotyczą:

• Wstawiania w polskim systemie prawnym swoistych „protez” w miejsce rozwiązań systemowych. To źle, że już na początku „reformy śmieciowej” stosuje się zapisy mające ułatwić wdrożenie doraźnych rozwiązań. Już w niedalekiej przyszłości narażają one obywateli na konieczność sfinansowania skutków ich wprowadzenia.
• Forsowania przez lokalne władze arbitralnych rozwiązań technologicznych. Takie działanie stoi jawnie w sprzeczności z wdrożonym w Unii Europejskiej modelem postępowania.
• Cynicznego wykorzystywania braku Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego w gminach. Skutkuje to wydawaniem inwestorom pozwoleń na budowę obiektów uciążliwych w sąsiedztwie obszarów zamieszkałych. Konsekwencją takiego postępowania są wykluczenia grup społecznych i narażania obywateli na nie zawinioną przez nich utratę wartości nieruchomości będących ich własnością.
• Sposobu przeprowadzania tzw. „konsultacji społecznych”. W tym kontekście zwracamy szczególną uwagę na brak pogłębionej analizy wariantowej z uwzględnieniem analizy efektywności kosztowej.
• Prowadzenia w miejsce rzeczowej edukacji ekologicznej, swoistej propagandy obliczonej na przeprowadzenie zmian systemowych w oparciu o arbitralnie wybraną technologię.

Działając w obronie praw obywatelskich oraz w trosce o środowisko i finanse publiczne, zdecydowanie stajemy na drodze doraźnych działań i naginaniu przepisów prawa przez administrację publiczną. Pragniemy wspólnie działać w oparciu o przesłanie „S.E.R.I.O”:

Solidaryzm społeczny.

Inwestycje nie mogą powodować wykluczeń społecznych, a koszt rekompensat z nimi związanych powinien być ponoszony solidarnie przez ogół społeczności korzystający z funkcjonowania inwestycji.

Edukacja ekologiczna.

Administracja publiczna powinna dołożyć wszelkich starań, aby w krótkim czasie przekonać obywateli do „zachowań segregacyjnych” zgodnych z europejską hierarchią postępowania z odpadami.

Reducing, Recykling i Reusing.

Władze samorządowe wspierane przez rozwiązania ustawowe powinny w krótkim czasie wprowadzić do wojewódzkich i gminnych planów gospodarki odpadami rozwiązania sprzyjające ograniczeniu powstawania odpadów oraz odzyskowi materiałowemu. Późniejsze zdeterminowane działania ograniczą wysokość kar unijnych za niewypełnienie przez Polskę dyrektywy składowiskowej.

Inwestycje w innowacje.

Za rozsądne można uznać wyłącznie te z działań władz, które sprzyjają wykorzystaniu najnowocześniejszych i sprawdzonych metod utylizacji odpadów. Skutkiem takiego działania będzie zachowanie spokoju społecznego i oszczędne gospodarowanie energią i finansami publicznymi.

Oszczędne technologie.

Niedopuszczalne jest, aby państwo polskie inwestowało w technologie trwoniące energię cieplną, szczególnie w obliczu zbliżającego się kryzysu energii elektrycznej.

W naszych działaniach opieramy się m.in. na zapisach:

- nowej ramowej dyrektywy o odpadach 2008/98/EU z 22.11.2008

- dyrektywy RES w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych 2009/28/EU z 28.4.2009

- Zielonej Księgi o Bioodpadach z 3.12.2008

- dyrektywy  opakowaniowej 94/62/EU

- dyrektywy OOS 85/337/EWG

- Konwencji z AArhus

Te, obowiązujące również w Polsce przepisy prawa wspólnotowego, mogą ochronić bezpieczeństwo ekonomiczne obywateli oraz część zasobów naturalnych Polski. Dołożymy wszelkich starań, aby w oparciu o nie doprowadzić do przeprowadzenia dogłębnej debaty publicznej, której skutkiem będzie wykorzystanie już w najbliższej przyszłości technologii  wydajnych energetycznie i akceptowalnych społecznie. Tak wyobrażamy sobie konsultacje społeczne, które już dziś są warunkiem uzyskania wsparcia finansowego ze strony UE do przeprowadzenia reformy w systemie odpadowym w Polsce.

Deklarację podpisali delegaci środowisk z Krakowa, Warszawy, Białegostoku, Opola, Oświęcimia, Szczecina. *

* na dzień 2 czerwca 2010 r. do koalicji należą przedstawiciele następujących miast:

- Kraków

- Warszawa

- Białystok

- Oświęcim

- Szczecin

- Opole

- Bydgoszcz

- Trzebinia/Chrzanów

- Poznań

- Koszalin

- Ruda Śląska

- Łódź

W maju 2011 roku już wiadomo, że Koalicja S.E.R.I.O. odwołała się w swej działalności do argumentów, które zdecydowały o przegranej 9-ciu z 12-tu projektów spalarniowych w Polsce. W sferze troski pozostają jeszcze na dzień dzisiejszy projekty: krakowski i bydgoski. W Szczecinie uzyskano konsensus.

Największy sukces Koalicji to przykład Olsztyna: w tym mieście władze zdecydowały się na rezygnację z budowy spalarni (ta zostanie zapewne wybudowana w późniejszym terminie i pełnić będzie funcje elektrowni RTF). W to miejsce wybudowany zostanie zakład produkujący tzw. „paliwo zastępcze”.